Ciekawa historia jeziora, które w latach 60' miało powierzchnię odpowiadającą 1/5 powierzchni Polski i przez 40 lat zmniejszyło się 5-krotnie.
Powodem jest polityka rolna ZSRR, który za wszelką cenę chciał produkować ogromne ilości bawełny na terenach Uzbekistanu. Plan się powiódł i do dzisiaj Uzbekistan pozostaje największym eksporterem bawełny na świecie, ale za jaką cenę...
Z wikipedii:
ZANIK JEZIORA
Budowa kanałów przecinających pustynne obszary Kara-kum prowadzona była na wielką skalę od lat 30., przez pierwsze dziesięciolecia całkowicie wbrew wszelkim zasadom sztuki hydrologicznej. W rezultacie aż od 30 do 70% wody, odbieranej rzekom Syr-daria i Amu-daria bezpowrotnie wsiąkało w glebę lub parowało, nie docierając ani do upraw, ani do jeziora. Szacuje się, że do 1960 od 20 do 50 km³ wody zamiast zasilić jezioro - wsiąkło w ziemię. Nawet do dziś tylko 12% długości kanałów nawadniających uszczelniono i zabezpieczono przed stratami wody. Część wód Amu-Darii trafiła ponadto do znajdującej się na zachód od rzeki Kotliny Sarykamyskiej, gdzie wypełnia powstałe w niej w ciągu XX wieku słone Jezioro Sarykamyskie.
Od lat 60. poziom wody w jeziorze zaczął systematycznie opadać w tempie około 20 cm rocznie. W następnej dekadzie już 50-60 cm rocznie, potem nadal przyspieszył i dziś wynosi nawet 80-90 cm rocznie. W 1960 powierzchnia jeziora wynosiła 68 tys. km² (niemal tyle, co powierzchnia Republiki Irlandii), do roku 2004 powierzchnia jeziora zmniejszyła się o 3/4, do 17 160 km². W 1960 jezioro było czwartym co do wielkości na świecie, obecnie spadło na szesnaste miejsce. Zanikanie wód jeziora doprowadziło do jednej z największych katastrof ekologicznych na obszarze byłego ZSRR, co nie było zresztą żadnym zaskoczeniem dla władz sowieckich, którym raporty o przewidywanym wyschnięciu jeziora przedstawiono już wiele lat wcześniej. Przeważyła jednak irracjonalna teza, że powstanie i istnienie jeziora Aralskiego jest "oczywistą pomyłką natury", i że bieżące potrzeby społeczeństwa sowieckiego Uzbekistanu są ważniejsze od opinii ekologów. Wykorzystanie wód Amu-darii i Syr-darii do nawadniania rosło więc nadal mimo obserwowanego zanikania jeziora i w okresie między 1960 a 1980 rokiem podwoiło się. W tym samym czasie podwoiła się też skala produkcji uzbeckiej bawełny.
PERSPEKTYWY:
W 2003 roku ruszył ambitny projekt - jedno z największych przedsięwzięć - wspierany przez Bank Światowy podwyższenia poziomu wód w jeziorze Aralskim i przywrócenia mu dawnej świetności. Mocno zaangażowany jest w to prezydent Kazachstanu. W sierpniu 2005 ukończono Tamę Kokaral, która oddzieliła wody północnej części Jeziora Aralskiego, nazywanego obecnie Jeziorem Północnoaralskim od jego znacznie większej, południowej części. Tama ta wybudowana jest w przewężeniu jeziora, na przedłużeniu naturalnego półwyspu Kokaral i od niego wzięła nazwę. Od tego czasu poziom zasilanego wodami Syr-Darii Jeziora Północnoaralskiego podniósł się, a jego zasolenie spadło, kosztem jednak wód południowej części jeziora. Planuje się podniesienie poziomu wody na tyle, by w 2015 Arał (Aralsk) mógł ponownie funkcjonować jako port[1].
Nie istnieją plany rewitalizacji południowej części jeziora w przewidywalnej przyszłości. Obszar objęty pustynnieniem jest zbyt duży, a parowanie wód zbyt intensywne, żeby podobne przedsięwzięcie było możliwe. Wschodni basen jeziora zanikł całkowicie w maju 2009 roku[2]. Jednak budowa kanału, który odprowadzałby wody Amu-Darii bezpośrednio do głębszego zachodniego zbiornika, mogłaby zmniejszyć jego zasolenie i umożliwić odrodzenie rybołówstwa w regionie.
Za duże zdjęcia, a nie pamiętam jak się robi miniaturki:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c5/Aral_Sea_Continues_to_Shrink%2C_August_2009.jpg
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/95/Aral_Sea_1989-2008.jpg
